In geval van nood moet een vluchtweg voor iedereen logisch te vinden zijn. Is een vluchtroute niet duidelijk herkenbaar? Dan zal deze ook niet gebruikt worden als het echt nodig is. Dit betekent een overbelasting bij de andere vluchtroutes, met mogelijk slachtoffers tot gevolg. Hoe maak je een vluchtroute makkelijk vindbaar?
Auteur: Bas Stuijk: Adviseur brandveiligheid Royal HaskoningDHV
Eisen bouwbesluit 2012
Door strikt te voldoen aan het bouwbesluit is een gebouw niet op voorhand brandveilig en zeker ook niet vluchtveilig. Het bouwbesluit geeft wel minimale eisen op maar die gaan niet over de zichtbaarheid van vluchtroutes.
Verstop vluchtroutes niet maar betrek ze in het ontwerp
Logische vluchtroutes
Door alleen aan het bouwbesluit te voldoen zijn vluchtroutes vaak niet logisch of goed bereikbaar. Als in eerste instantie onvoldoende vluchtroutes in het ontwerp aanwezig zijn zien we vaak dat via een gang of andere ruimte naar het trappenhuis een extra vluchtroute wordt gemaakt. Een degelijke vluchtroute is onlogisch, onbekend en wordt ook niet als dusdanig herkend. In de praktijk wordt deze dan bijna niet gebruikt en dat zorgt voor onveilige situaties bij stress en brand. Door in een vroeg stadium het daadwerkelijke gebruik en de bezetting vast te stellen kan er in het ontwerp rekeningen worden gehouden met de afmetingen en het aantal vluchtroutes. Hierdoor is het mogelijk vluchtroutes niet te verstoppen maar te betrekken in het ontwerp.
Enkele voorbeelden van het natuurlijk vluchtgedrag van personen
- Personen vluchten naar de toegang waar dat ze door naar binnen zijn gekomen. Zorg voor extra of voldoende vluchtmogelijkheden vlakbij deze toegangen. Dat voorkomt drukte en overbelasting van de hoofdtoegang.
- Personen hebben de neiging om te vluchten naar het licht toe. Zorg voor goede verlichting (bij voorkeur daglicht) en frisse heldere kleuren.
- Groepen of gezinnen blijven vaak bij elkaar en volgen één persoon. De loopsnelheid wordt in een dergelijke groep bepaald door de langzaamste van de groep.
- Personen hebben in een trappenhuis de neiging om naar beneden te vluchten. Gaat een vluchtroute naar boven? Geef dit dan extra aan!
Zichtbaarheid
Veilig vluchten moet voor alle zelfredzame personen duidelijk zijn. Dus ook voor kinderen vanaf een jaar of 10. Bij zichtbaarheid van vluchtroutes wordt vaak alleen gedacht aan de zichtbaarheid van vluchtrouteaanduidingen en niet direct aan de zichtbaarheid/herkenbaarheid van de vluchtroute zelf.
Vluchtroute herkenbaar door veel licht
Een goede vluchtrouteaanduiding is vanzelfsprekend voor een adviseur en architect. Maar iemand die niet op de hoogte is van de wet- en regelgeving weet niet waar hij of zij op moet letten. Een goede bouwkundige herkenbaarheid van een vluchtroute kan positief bijdragen aan het snel opmerken van de tweede vluchtroute. Dit draagt bij aan een goede verspreiding/verdeling van personen over de aanwezige vluchtroutes. Een donkere of afgezonderde tweede vluchtroute zal ook niet of nauwelijks worden gebruik. Maar een lichte en meer aanwezige tweede vluchtroute wel! Dat komt door de herkenbaarheid en het uitnodigende karakter.
De hoofdingang zal altijd de vluchtroute zijn en blijven waar mensen van naturen naartoe vluchten
Hoofdentree zwaar belast bij calamiteit
Doordat niet alle vluchtroutes worden herkend en dus niet goed worden gebruikt wordt de hoofdentree in publieke gebouwen bij een calamiteit onevenredig zwaarbelast. Het bouwbesluit houdt hier geen rekening mee. Het onevenredig zwaar belasten van de een vluchtroute leidt tot opstoppingen en een grotere onacceptabele ontruimingstijd. In de figuren hieronder is een klein voorbeeldje geschetst van een slechte (verstopte) vluchtroute en een goed zichtbare vluchtroute.
Conclusie en aandachtspunten
Er wordt te veel ontworpen met als basis het bouwbesluit zonder het vluchtgedrag en beleving van de vluchtende personen mee te nemen. Het veilig vluchten is meer dan alleen maar voldoen aan de eisen conform het bouwbesluit. Voor de vergunning wordt dan wel voldaan, maar is dit wel voldoende voor een gebouweigenaar of architect? De hoofdingang zal altijd de vluchtroute zijn en blijven waar mensen van naturen naartoe vluchten, het zorgen dat de hoofdingang is over gedimensioneerd waardoor deze een overbelasting aan kan.
Adviseur betrekken in de eerste fase
Door vroegtijdig betrekken van een adviseur is het vaststellen van de wensen en eisen met de opdrachtgever mogelijk. In het ontwerp kan het veilig vluchten goed worden opgenomen, waardoor veilig vluchten natuurlijk verloopt en geen vluchtroutes ongebruikt blijven of aanvullende organisatorische maatregelen wenselijk zijn.
